De zeven in Santeon verenigde ziekenhuizen zijn volop bezig met value-based healthcare. Het vergelijken van behandeluitkomsten levert belangrijke kwaliteitsverbeteringen op, zegt Pieter de Bey, directeur van Santeon. ‘Onze medisch specialisten putten hier motivatie uit.’
’Een bepaalde plastisch chirurg had minder patiënten met nabloedingen dan zijn collega’s. Dat kwam omdat hij altijd een uitgebreide wondspoeling deed, wat niet in het protocol stond.’
De Santeon-groep van zeven topklinische ziekenhuizen (zie kader) is toonaangevend op het gebied van value-based healthcare in Nederland. Santeon, goed voor 11 procent van de nationale ziekenhuiszorg, heeft de afgelopen jaren een programma ontwikkeld om kwaliteitsverbeteringen door te voeren bij behandelingen.
Pieter de Bey, directeur van Santeon: ‘Daarbij richten we ons nu op negen groepen patiënten, waarbij zorgprofessionals bij elkaar in de keuken kijken en resultaten van behandelingen vergelijken. We hebben betrouwbare data over behandeluitkomsten en gerelateerde kosten van borstkanker, longkanker, prostaatkanker, darmkanker, heupartrose, nierschade, geboortezorg, reuma en beroerte.’
Minder nabloedingen
‘Eens in de zes maanden halen we bij elk ziekenhuis de data op en zetten ze naast elkaar. Zo kunnen teams zien waar er wel of niet kwalitatieve verbeteringen zijn bereikt. En of de kosten zijn gedaald door efficiënter behandelen.’ Via centraal overleg proberen de ziekenhuizen vervolgens van elkaar te leren. Dat levert soms verrassende inzichten op. Een bepaalde plastisch chirurg had bijvoorbeeld minder patiënten met nabloedingen dan collega-chirurgen. ‘Dat bleek te komen doordat hij altijd een uitgebreide wondspoeling deed, wat niet in het standaard behandelprotocol staat’, legt De Bey uit. ‘Die best practice namen andere chirurgen over, waarna we ook bij hen het aantal nabloedingen zagen dalen.’
Santeon betrekt patiënten nauw bij het in kaart brengen van relevante behandeluitkomsten. Een vrouw met borstkanker gaf bijvoorbeeld aan dat zij de periode van twee weken wachten tussen het moment van de verdenking van borstkanker en het opstellen van het behandelplan nog zwaarder vond dan de latere chemotherapie, zegt De Bey. ‘De lengte van die periode bleken we helemaal niet te meten. Die hebben we nu ook op de scorekaart gezet, zodat we ons daarop kunnen verbeteren.’
'Het wachten is zwaarder dan de chemo’, zei een vrouw met borstkanker.'
Nieuwe units
De groep ziekenhuizen hoopt in 2020 de zorg voor ruim twintig aandoeningen te hebben ingericht volgens de principes van value-based healthcare. Dat is ongeveer een derde van de ziektelast van Santeon-ziekenhuizen. Daarvoor moeten de ziekenhuizen nog wel een aantal stappen zetten. Het standaardiseren en uitwisselen van de data van de zeven ziekenhuizen is complex. Dat kost veel tijd en geld.
‘Ingewikkeld is dat een ziekenhuis is ingericht rond verschillende specialismen en van daaruit wordt aangestuurd, terwijl de patiënt gebaat is bij een organisatie ingericht rondom de patiënt omdat hun aandoening zich niets aantrekt van die opdeling’, zegt De Bey. ‘Santeon kijkt met interesse naar de verschillende modellen die ontstaan om het organogram van ziekenhuizen te veranderen, bijvoorbeeld door meer te gaan werken met integrated practice units, en is deze beweging ook aan het maken.’
Andere contracten
Ook het vergoedingenstelsel is volgens De Bey te veel gekoppeld aan productie, en te weinig aan waarde voor de patiënt. ‘Bovendien staan er qua financiering schotten tussen het ziekenhuis en de eerste lijn en zorg aan huis, terwijl de zorgkosten juist omlaag zouden kunnen als daar meer samenwerking ontstaat. In pilots sluiten we nu andersoortige contracten af met verzekeraars, bijvoorbeeld bij borstkanker.’
Santeon is onlangs met steun van het ministerie van VWS een project begonnen voor shared decision making, gezamenlijke besluitvorming tussen arts en patiënt. Als je behandelteams laat leren van vergelijkingen van uitkomsten, is dat een logische doorontwikkeling, zegt De Bey. ‘We zetten uitkomstdata nog niet zo vaak in bij het gesprek met de individuele patiënt over diverse behandelopties. Wat mag een patiënt verwachten van een behandeling, op basis van onze data uit de echte ziekenhuiswereld in plaats van uit literatuurstudies, die vaak over kleine groepen gaan? We willen kunnen zeggen: Kijk, bij patiënten die op u lijken voorspellen de modellen dat die behandeling relevanter is dan deze. Zo kun je samen een goede afweging maken. Dat gebeurt in de meeste spreekkamers nog helemaal niet.’
Extra motivatie
De Bey is tevreden over de wending van Santeon richting waardegedreven zorg, al gaat het minder snel dan hij zou wensen.
‘Maar verandermanagement kost tijd. Die tijd hebben artsen en verpleegkundigen vaak niet, omdat ze de hele dag bezig zijn met patiënten. Veel moet daarom buiten werktijd. Gelukkig zijn veel van onze medisch specialisten en verpleegkundigen heel enthousiast over value-based healthcare en putten ze er extra motivatie uit voor hun werk. Het gaat echt over de zorg die zij zelf leveren. Dat raakt direct aan de reden waarom ze dit vak hebben gekozen.’
Santeon-groep: zeven ziekenhuizen
- Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen;
- Catharina Ziekenhuis, Eindhoven;
- Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam;
- Martini Ziekenhuis, Groningen;
- Medisch Spectrum Twente, Enschede;
- Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG), Amsterdam;
- St. Antonius Ziekenhuis, Utrecht/ Nieuwegein.