Patiënten tevreden over minder-maar-betere-zorg

In 2014 sloeg ziekenhuis Bernhoven een nieuwe weg in: niet langer streven naar groei van het aantal behandelingen om meer omzet te kunnen draaien, maar focus op kwaliteit. In samenspraak met de patiënt kijken wat voor de patiënt de best passende behandeling is.

Door het belang en welzijn van de patiënt hierbij centraal te stellen, slaagde Bernhoven er met hulp van de zorgverzekeraars CZ en VGZ in om het aantal operaties met 14 procent te laten dalen. Het aantal opnames vanuit de Spoedeisende Hulp daalde met 15 procent en het aantal verpleegdagen nam af met 22 procent. Toch groeide het aantal unieke patiënten met ruim 3 procent en boekte Bernhoven 2,3 miljoen winst in 2017. De patiënten, om wie het allemaal begonnen was, zijn tevreden: ze ervaren behandelingen in Bernhoven als bovengemiddeld goed en geven het ziekenhuis op patiëntwebsite ZorgKaartNederland in 2017 een 8,7. Drie jaar eerder was dat een 8,4.

Eerlijk samen afwegen

Hoe behaalde het ziekenhuis deze mooie cijfers? Door meer samen te beslissen, bijvoorbeeld via de inzet van de keuzehulp binnen de chirurgie. ‘Patiënten worden soms geopereerd aan bijvoorbeeld een heup, terwijl uit de data blijkt dat ze daar niet altijd baat bij hebben’, zegt Wink de Boer, mdl-arts en medisch directeur. ‘We bespreken met de patiënt de risico’s van opereren, het te verwachten resultaat en dus ook de voor- en nadelen. Dat doen we op een heel eerlijke manier. De patiënt kan dan thuis via een computerprogramma nog eens alles goed doornemen, om zelf een afgewogen keuze te kunnen maken. Dat leidt ertoe dat meer patiënten afzien van behandeling.’

Dat er geregeld onnodig behandeld wordt in Nederlandse ziekenhuizen, blijkt uit de grote onderlinge verschillen in bijvoorbeeld aantallen staaroperaties, aangebrachte trommelvliesbuisjes bij kinderen of verwijderde baarmoeders bij een bloeding.
‘Dat heet praktijkvariatie’, zegt De Boer. ‘Over- en onderbehandeling bestaan altijd naast elkaar. Daarbij spelen ook prikkels om zoveel mogelijk verrichtingen te doen een rol, want maatschappen en ziekenhuizen moeten immers omzet draaien’, zegt De Boer.
Bij Bernhoven is die productieprikkel weggehaald, doordat alle medisch specialisten ervoor hebben gekozen in loondienst te komen. Ook maken twee specialisten deel uit van de directie, om de afstand tussen management en werkvloer zo klein mogelijk te houden, maar vooral om de medische professionals een formele verantwoordelijkheid en zeggenschap te geven in alle besluiten.

'We willen onze toverdrank graag delen.'

Op z’n kop

Bernhoven beschouwt zichzelf niet als een value-based healthcare ziekenhuis, omdat zinnige zorg geen onderdeel is van de VBHC-formule van grondlegger Porter. ‘Maar we gebruiken wel elementen daarvan, zoals bijvoorbeeld de organisatie van de zorg in geïntegreerde zorgeenheden’, zegt algemeen directeur Geert van den Enden. ‘We hebben de hele organisatie van het ziekenhuis op z’n kop gezet, vanuit de drie hoofdactiviteiten van onze zorgverleners: adviseren, behandelen en begeleiden.’

Op de Spoedeisende Hulp werken in de nieuwe structuur bijvoorbeeld ook chirurgen, internisten en geriaters. ‘Zij kunnen dan meteen behandelen, wat opname soms voorkomt en een extra controlebezoek aan de polikliniek overbodig maakt’, zegt De Boer.
Verder heeft Bernhoven de schotten tussen het ziekenhuis en de eerstelijnszorg deels opgeheven. ‘We laten medisch specialisten, zoals dermatologen, spreekuur houden buiten het ziekenhuis, samen met de huisarts. Zo leert de huisarts om die huidaandoeningen eerder te herkennen en kan hij ze uiteindelijk ook zelf behandelen’, zegt De Boer.

Niet over de muur zetten

Ook chronische zorg probeert Bernhoven zoveel mogelijk anders te organiseren, of het nu gaat om COPD, reuma, suikerziekte of chronische hartaandoeningen. ‘Controles hoeven vaak niet door medisch specialisten te worden uitgevoerd, dat kan ook een andere zorgverlener, zoals de huisarts of een gespecialiseerd verpleegkundige’, zegt De Boer. Belangrijk is dat dit soort bewegingen niet alleen vanuit Bernhoven worden ingezet, maar altijd samen met de huisartsen of andere zorgverleners. ‘Dit voorkomt dat er in de regio patiënten over de muur worden gezet naar een andere zorgverlener’, aldus De Boer. ‘Samen regelen we de zorg voor onze patiënten zo goed mogelijk.’

Toverdrank

Met deze en andere maatregelen is Bernhoven erin geslaagd om tegen de stroom in de kosten te laten dalen.
‘Een klein dorpje in Gallië heeft een oplossing gevonden voor de almaar stijgende kosten. We willen onze toverdrank graag delen’, zegt De Boer. ‘Niemand kan meer zeggen dat het niet kan.’ Van der Enden: ‘Voor een bredere uitrol in Nederland is moed nodig van anderen, om samen het belang van de patiënt centraal te zetten en de zorg te regelen die nodig is voor de patiënt. Steeds meer ziekenhuizen ontwikkelen initiatieven die dit inhoud en vorm geven. We kunnen hierbij van elkaar leren en inspiratie opdoen hoe we de barrières die we allemaal tegenkomen kunnen doorbreken. Steun van zorgverzekeraars en politiek is alom en breed gedragen, dus daar hoeft het niet aan te liggen.’

Zorgverzekeraar VGZ heeft inmiddels, naar voorbeeld van het minder-maar-betere-zorg concept van Bernhoven, met tien andere ziekenhuizen meerjarige contracten gesloten. Ook CZ ondersteunt zorgverleners die dergelijke initiatieven ontplooien. Zo ontstaat er ook aan de zijde van verzekeraars draagvlak.