Het Erasmus MC timmert al enkele jaren aan de weg met projecten waarbij waarde voor de patiënt centraal staat. ‘De ambitie is om in 2023 bij 80 procent van onze patiënten uitkomsten te meten’, zegt Jan Hazelzet, hoogleraar Kwaliteit en uitkomsten van de zorg.
‘Voor borstkanker ging het om maar liefst zeven medische disciplines. Sommige mensen moesten zich aan elkaar voorstellen.’
In 2013 zette het Erasmus MC een ambitieuze nieuwe koers in, om de patiëntenzorg aantoonbaar te verbeteren. Die koers draait om de betrokkenheid van patiënten. Wat vinden zij nu écht belangrijk?
Als pilot is het Rotterdamse ziekenhuis gestart met zes ziektebeelden: beroerte, borstkanker, blaaskanker, hazenlip, obesitas en syndroom van Turner (een zeldzaam genetisch defect bij meisjes). ‘We kozen bewust zes zeer verschillende ziektebeelden’, zegt Jan Hazelzet. ‘Zo kunnen we zoveel mogelijk leren van allerlei varianten: veel voorkomend en zeldzaam, bij jong en oud, acuut en chronisch, aangeboren en niet-aangeboren.’
Aanpak borstkanker
Bij elk ziektebeeld gingen medisch specialisten en verpleegkundigen van alle afdelingen om de tafel met patiëntvertegenwoordigers. Samen namen zij het hele zorgpad kritisch door. Voor borstkanker ging het maar liefst om zeven medische disciplines. Hazelzet: ‘Sommige mensen moesten zich aan elkaar voorstellen. Ze kwamen namelijk nooit met elkaar in contact, omdat ze een rol spelen in verschillende behandelfasen. Door dat overleg konden we de onderlinge afstemming aanzienlijk verbeteren.’
Het team ontdekte bijvoorbeeld dat onderzoek en behandeling van jonge vrouwen met een genetisch bepaalde vorm van borstkanker efficiënter konden. ‘De uitslag van het genetisch onderzoek komt nu sneller. En de chirurgen kunnen nu de verwijdering van de tumor en het plastisch-chirurgische herstel in één behandeling uitvoeren. Patiënten beschouwen dit als een enorme verbetering.’
'We ontdekten dat bij borstkanker seksuele problematiek nooit ter sprake kwam in poligesprekken.'
Kostbare tijd
Bij een beroerte paste het Erasmus MC na analyse van het zorgpad de eerste behandelfase aan. Een patiënt die vermoedelijk leed aan dit acute ziektebeeld, kwam altijd binnen bij de Spoedeisende Hulp en ging naar de CT-scanner voor onderzoek. Daarna kwam hij terug bij de Spoedeisende Hulp, om een infuus met medicatie te krijgen en aan de monitor te gaan. Hazelzet: ‘Zo ging kostbare, soms levensreddende tijd verloren. Daarom hebben we geregeld dat patiënten al op de CT-scanner aan infuus en monitor konden’, zegt Hazelzet. In de recent geopende nieuwbouw heeft de Spoedeisende Hulp een ‘acute kamer’ met CT-scanner.
Eind 2018 hoopt het Erasmus MC dertig ziektebeelden langs deze weg te hebben verbeterd. Via vragenlijsten met uitkomstmaten worden de resultaten blijvend gevolgd. In het komende vijfjarenplan schroeft het Erasmus MC de ambities nog wat op. ‘In 2023 willen we uitkomstmaten meten bij 80 procent van de ziektebeelden’, zegt Hazelzet. Maar uitkomsten meten is nog maar het begin. Het ziekenhuis moet veel energie steken in het trainen van zijn zorgverleners, zodat zij goed kunnen communiceren met de patiënt. Dat gebeurt in een nieuwe setting van shared decision making over behandelingen. ‘Dat moeten onze zorgverleners leren, maar intussen moeten ze wel goed blijven functioneren, druk als ze het al hebben.’
Beter communiceren
Deze cultuurverandering gaat gepaard met een omvorming van het zorgpad. ‘Niet alle dokters hoeven beter te kunnen communiceren dan op een normaal empathisch niveau. Verpleegkundig specialisten kunnen ook veel gesprekken overnemen. We gaan daarom met de Hogeschool Rotterdam in gesprek, om de opleiding tot verpleegkundig specialist een value-based healthcare karakter te geven. Bovendien passen we het medisch curriculum voor studenten en de opleiding voor arts-in opleiding tot specialist hierop aan.’
Als onderdeel van deze taakwijzigingen ontwikkelt het Erasmus MC nu dashboards. Aan de hand daarvan bespreekt een verpleegkundig specialist met de patiënt een lange vragenlijst, die de patiënt eerder heeft ingevuld. Zo brengt de verpleegkundig specialist per domein in kaart welke problemen zich lenen voor doorverwijzing naar een arts of psycholoog. Bij de ontwikkeling van deze dashboards komen ook tekortkomingen van de huidige methode naar boven. ‘We ontdekten bijvoorbeeld dat bij borstkanker seksuele problematiek nooit ter sprake kwam bij poligesprekken. Maar dat gebeurt wél bij een systematische benadering via zo’n dashboard.’
Kostenberekening
Wat het werken met verbeterde behandelingen aan de hand van uitkomsten betekent voor de kosten, weet het Erasmus MC nog niet. Hazelzet: ‘Die koppeling kunnen we nu niet maken met onze ICT. Dat is nog te ingewikkeld om boven water te krijgen.’ Op dit moment relateert het Erasmus MC kosten nog aan afdelingen/medische disciplines, in plaats van aan de patiënten met een bepaalde aandoening waaraan meerdere disciplines werken. Dat systeem is het ziekenhuis nu aan het veranderen.
Gezien de grote tijdsinvesteringen kost het vooralsnog meer dan het oplevert, dat is wel duidelijk. ‘Maar door het accent te leggen op verbetering van uitkomsten, krijg je zorgverleners het meest enthousiast’, zegt Hazelzet. ‘Dat is daarom de route om te gaan, als je uiteindelijk kosten wilt besparen in de zorg.’